มัลติเตอร์

เครื่องมือวัดไฟฟ้ามีหลายประเภท ที่มีใช้และเห็นกันบ่อย ๆ เช่น แอมป์มิเตอร์ โวลท์มิเตอร์และ มัลติมิเตอร์ ฯลฯ แต่เครื่องมือวัดที่นิยมใช้กันมากที่สุดได้แก่ มัลติมิเตอร์ เนื่องจากใช้ง่าย ราคาถูก และ สามารถใช้ได้เอนกประสงค์ สามารถใช้วัดได้ทั้ง กระแสไฟฟ้า แรงดันไฟฟ้า และความต้านทานไฟฟ้า นับเป็นเครื่องมือวัดขั้นพื้นฐานที่ช่างไฟฟ้า จะต้องมีไว้ใช้งาน และจะต้องมีความรู้ ความเข้าใจในการใช้งาน       1.ส่วนประกอบของมัลติมิเตอร์          มัลติมิเตอร์มีส่วนประกอบภายนอกสำหรับใช้งานที่คล้ายคลึงกัน                                                                          หมายเลข 1 คือ หน้าปัดสเกล                                     หมายเลข 2 คือ เข็มชี้                                     หมายเลข 3 คือ สกรูปรับเข็มให้ตรง 0                                     หมายเลข 4 คือ ปุ่มปรับค่า 0                                     หมายเลข 5 คือ ย่านและประเภทของค่าที่จะวัด                                     หมายเลข 6 คือ สวิทช์เลือกย่านและประเภท                                     หมายเลข 7 คือ รูสำหรับเสียบสายต่อขั้วลบ                                     หมายเลข 8 คือ รูสำหรับเสียบสายต่อขั้วบวก        หน้าปัดสเกล เนื่องจากมัลติมิเตอร์สามารถวัดค่าทางไฟฟ้าได้หลายอย่าง ดังนั้นที่หน้าปัดจะมีสเกลของค่าต่างๆ แยกจากกัน เมื่อวัดอ่านค่า จำเป็นต้องเลือกสเกลที่จะอ่านให้ถูกต้อง                                จากรูปจะเห็นว่า        - เมื่อวัดความต้านทานต้องอ่านค่าจากสเกล        - เมื่อวัดแรงดันหรือกระแสไฟตรงต้องอ่านค่าจากสเกล DCV.A        - เมื่อวัดแรงดันไฟสลับต้องอ่านค่าจากสเกล ACV หรือ AC 3V Only        - เมื่อวัดกระแสไฟสลับต้องอ่านค่าจากสเกล ACA        - เมื่อวัดขนาดของสัญญาณต้องอ่านค่าจากสเกล dB   เข็มชี้   เป็นตัวชี้ค่าที่วัด ซึ่งการอ่านค่าต้องอ่านในแนวตั้งฉากกับหน้าปัดและเข็ม ถ้าอ่านจากด้านข้างจะทำให้การ       อ่านค่าผิดพลาด                              สกรูปรับเข็ม ในเวลาปกติก่อนทำการวัดเข็มจะต้องชี้ค่า 0 ทางด้านซ้ายมือแต่ถ้าเข็มไม่ชี้ค่า0 สามารถทำได้โดย         การใช้ไขควงปรับสกรูจนกระทั่งเข็มชี้ตรง 0        ปุ่มปรับค่า   เมื่อทำการวัดค่าความต้านทานและต้องการอ่านค่าที่ถูกต้อง     ต้องทำการปรับให้เข็มชี้ค่า        ทางด้านขวาซึ่งการปรับจะต้องนำสายวัดมาแตะกัน และทำการหมุนปุ่มจนกระทั่งเข็มชี้ค่า        ย่านและประเภทของค่าที่จะวัด  ก่อนทำการวัด จะต้องทราบก่อนว่าจะทำการวัดแรงดันหรือกระแสหรือ        ความต้านทาน และถ้าเป็นการวัดแรงดันหรือกระแส ต้องทราบต่อไปว่า เป็นไฟตรงหรือไฟสลับและค่าประมาณ        ที่จะวัด ในกรณีไม่สามารถประมาณหรือทราบค่าที่จะวัดให้ทำการตั้งย่านวัดสูงสุดไว้ก่อน                                                                         มัลติมิเตอร์ที่มีย่านและประเภทการวัด ซึ่งสามารถวัดค่าต่าง ๆ ได้ดังนี้        1. แรงดันไฟตรง  120 mV   3V   12V   120 V   300 V  และ 1200 V        2. กระแสไฟตรง  30 A   3mA   30mA  และ 0.3A        3. แรงดันไฟสลับ  3V   30V   120V   300V  และ 1200V        4. กระแสไฟสลับ  12A        5. ความต้านทาน  RX 1  RX10  RX1K  และ RX10K        สวิทช์เลือกย่านและประเภท เป็นสวิทช์เลือก (Selector switch)    ที่ทำหน้าที่ต่อวงจรภายในมิเตอร์        ทำให้สามารถวัดค่าต่าง ๆ ที่กำหนดไว้ตามย่านและประเภท ดังนั้นเมื่อต้องการวัดค่าอะไร มีค่าสูงสุดเท่าไรให้ทำ        การบิดสวิทช์ไปตำแหน่งนั้น ๆ        รูสำหรับเสียบสายต่อขั้วลบและขั้วบวก เป็นรู สำหรับเสียบสาย ที่ใช้ในการวัด จะมีสายสีดำและ สีแดง        สายสีดำจะเสียบเข้ากับรู Common(มักเขียนสั้น ๆ ว่า Com.)หรือรูลบ (-) ส่วนสายสีแดงจะเสียบเข้ากับรูบวก(+)        นอกจากนี้ในมัลติมิเตอร์บางแบบจะมีรู Out (+) ซึ่งใช้สำหรับเสียบสายสีแดงเมื่อทำการวัดขนาดของสัญญาณ(dB)        และยังอาจมีรูเสียบอื่นๆ ตามการใช้งานของมัลติมิเตอร์ ดังนั้นเมื่อจะใช้งานต้องทำการศึกษาคู่มือการใช้อย่างระมัด        ระวังและละเอียดรอบคอบ  การอ่านค่าจากหน้าปัด  ในการอ่านค่าจากหน้าปัด จะต้องพิจารณาความสัมพันธ์ระหว่างย่านและประเภท กับค่าที่อ่านจากสเกล กล่าวคือ        1. ต้องทราบว่าขณะทำการวัดได้ตั้งย่านวัดสูงสุดเท่าไร เป็นค่าทางไฟฟ้าแบบไหน (แรงดันไฟตรง แรงดันไฟสลับ           กระแสไฟตรง เป็นต้น        2. ต้องเลือกสเกลที่จะอ่านได้ถูกต้อง จากนั้นต้องหาแฟคเตอร์ในการคูณเข้ากับค่าที่อ่านได้จากสเกล ซึ่งแฟคเตอร์(f )           สามารถหาได้จาก                                                              การอ่านค่าเมื่อทำการวัดแรงดันไฟตรง                              ตั้งสวิทช์เลือกที่ สเกลที่อ่าน ผลลัพธ์               120  mV                  3   V                12   V                120  V                300  V              1200  V        0-120  (DCV.A)        0-30    (DCV.A)        0-120  (DCV.A)        0-120  (DCV.A)        0-30    (DCV.A)        0-120  (DCV.A)         ค่าที่อ่าน X1mV         ค่าที่อ่าน X0.1mV         ค่าที่อ่าน X0.1mV         ค่าที่อ่าน X1mV         ค่าที่อ่าน X10mV         ค่าที่อ่าน X10mV                             จากหน้าปัดข้างบน ถ้าตั้งสวิทช์เลือกที่ย่านวัด 12 V ผลจากการวัดจะมีค่าเท่ากับ 70 X 0.1 = 7 V                                       การอ่านค่าเมื่อทำการวัดแรงดันไฟสลับ                              ตั้งสวิทช์เลือกที่ สเกลที่อ่าน ผลลัพธ์                  3   V                 12  V                 30  V                120 V                300 V               1200 V            0-3      (AC3V only)            0-120  (ACV)            0-30    (ACV)            0-120  (ACV)            0-30    (ACV)            0-120  (ACV)         ค่าที่อ่าน X1V         ค่าที่อ่าน X0.1V         ค่าที่อ่าน X1V         ค่าที่อ่าน X1V         ค่าที่อ่าน X10V         ค่าที่อ่าน X10V                จากหน้าปัดข้างบน ถ้าตั้งสวิทช์เลือกที่ย่านวัด 30 V ผลจากการวัดจะมีค่าเท่ากับ 22 X1 = 22 V การอ่านค่าเมื่อทำการวัดกระแสไฟตรง                                  ตั้งสวิทช์เลือกที่ สเกลที่อ่าน ผลลัพธ์               30A                3  mA               30 mA               0.3  A            0-30  (DCV.A)            0-30  (DCV.A)            0-30  (DCV.A)            0-30  (DCV.A)         ค่าที่อ่าน X1A         ค่าที่อ่าน X0.1mA         ค่าที่อ่าน X1mA         ค่าที่อ่าน X0.01A        จากหน้าปัดข้างบน ถ้าตั้งสวิทช์เลือกที่ย่านวัด 30 mA ผลจากการวัดจะมีค่าเท่ากับ17.5 X1mA = 17.5mA                                        การอ่านค่าเมื่อทำการวัดกระแสไฟสลับ                                  ตั้งสวิทช์เลือกที่ สเกลที่อ่าน ผลลัพธ์                  12 A                   0-12  (ACA)           ค่าที่อ่าน X1A จากหน้าปัดข้างบน ถ้าตั้งสวิทช์เลือกที่ย่านวัด 12A ผลจากการวัดจะมีค่าเท่ากับ 8 X1A = 8A